ویرایش متن به کمک ویراستیار:نگارش یک متن ترجمه در هر زبانی دارای اصول مشخصی است که رعایت کردن آنها در متن، نیازمند دانش کافی و تسلط به دستور زبان می باشد.
هدف اصلی من در این مطلب آموزش نحوه صحیح نگارش متن ترجمه با کمک گرفتن از افزونه ویراستیار می باشد(ویرایش متن به کمک ویراستیار).در مطالب گذشته راجع به نحوه نصب افزونه ویراستیار صحبت کردیم، در این مطلب امکاناتی که این افزونه در اختیار شما قرار می دهد را مورد بحث قرار می دهیم.
ویراستیار، نرم‌افزاری برای ویرایش و بررسی دقیق متن‌های فارسی است. بخش‌های مختلف آن را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
۱. پیش‌پردازش و پردازش؛
۲. تبدیل؛
۳. تنظیمات.
۱. پیش‌پردازش و پردازش
دستورهای اصلی «ویراستیار» به دو بخش تقسیم می شوند: «پیش‌پردازش» و «پردازش».همان‌طور که از نامشان پیداست، «پیش‌پردازش» همیشه بر «پردازش» اولویت دارد.
دستورهای «پیش‌پردازش» به‌صورت خودکار بر کل متن اعمال می‌شود.این دستورها اصلاحات صوری متن را انجام می‌دهد؛ مثلاً، استانداردسازی حروف، اصلاح اعداد عربی به فارسی، اصلاح شبه‌فاصله، اصلاح حرکت‌گذاری، اصلاح برخی پیشوندها و پسوندها و همچنین بعضی علائم نشانه‌گذاری.
اما دستورهای «پردازش» متناسب با تشخیص شما تغییرات لازم را در متن ایجاد می کنند.اصلاحات این بخش دقیق‌تر از پیش‌پردازش است ودر نتیجه نظارت کاربر در آن ضروری است؛ مثلاً، اصلاح املایی، پیشنهادهای واژه‌ای و ویرایشی و اصلاح دقیق‌تر نشانه‌گذاری.
توجه کنید که «پیش‌پردازشِ نویسه‌ها» متفاوت از «پردازش» می باشد و این تصور که «پردازش» متن شما را، از «پیش‌پردازشِ نویسه‌ها» بی‌نیاز می‌کند کاملا اشتباه است. در ادامه، ترتیب روش استفاده از برنامه و اجرای دستورها را توضیح می‌دهیم.
روش استفاده از ویراستیار (ویرایش متن به کمک ویراستیار)
مرحلهٔ اول، پیش‌پردازش: این بخش شامل سه دستور می باشد که ترتیب اجرای آنها، بهتر است به صورت زیر باشد:
-نویسه‌ها
-دستور خط
-نشانه‌گذاری
گفتیم که این دستورها خودکار هستند و بدون دخالت شما بر متن اعمال می‌شوند. به همین دلیل، همیشه احتمال کمی وجود دارد که بعضی بخش‌های متن به‌اشتباه تغییر کند؛ بنابراین:
– قبل از پیش‌پردازش، حتماً متن را ذخیره کنید.
– بعد از پیش‌پردازش، همهٔ تغییرات را بررسی کنید.
برای این کار می‌توانید، قبل از پیش‌پردازش، از برگهٔ Review گزینهٔ Track Changes را فعال کنید. در این حالت، نرم‌افزار وُرد تمام تغییرات متن را ثبت می‌کند.
مرحلهٔ دوم، پردازش: این بخش شامل دو دستور «ویراستاری» و «نشانه‌گذاری» است. این دو دستور هیچ اولویتی بر هم ندارند و ترتیب اجرایشان مطابق با نظر شما می باشد. در ادامه راجع به نحوه عملکرد این مرحله توضیح داده می شود.
دستور «ویراستاری» یکی از مهم‌ترین دستورهای برنامه است. این دستور شبیه دستیار عمل می‌کند و نیاز به نظارت دائم شما دارد.در این دستور برای تمام واژه‌ها و ترکیب‌هایی که ممکن است نادرست یا نامناسب باشد، یک یا چند جایگزین پیشنهاد می‌شود، و در نهایت شما، بنا به ساختار متن، درستی یا نادرستی این جایگزین‌ها را تشخیص می دهید. با چند مثال این موضوع مشخص‌تر می‌شود:
– او با انصاف صحبت می‌کرد. (نگارش درست)
– او مردی با انصاف بود. (نگارش نادرست)
در دو جملهٔ بالا، بین «با» و «انصاف» فاصله وجود دارد. ویراستیار برای عبارت «با انصاف» واژهٔ «باانصاف» را پیشنهاد می‌دهد. عبارت «با انصاف» در جمله اول، ترکیبی است از «حرف‌اضافه + فاصله + اسم»، اما عبارت «باانصاف» در جمله دوم، ترکیبی از «پیشوند + اسم» می باشد که واژه‌ای مستقل است به معنی «منصف» ؛ بنابراین:
در جملهٔ اول پیشنهاد «باانصاف» اشتباه است و باید آن را نادیده گرفت، اما در جملهٔ دوم پیشنهاد «باانصاف» درست است و باید آن را به صورت زیر تغییر داد: «او مردی باانصاف بود.»
البته می‌توانید در بخش تنظیمات «ویراستاری»، «پیشنهاد پیوسته‌نویسی» و «پیشنهاد ویرایشی» را غیرفعال کنید تا فقط برای واژه‌ها و ترکیب‌هایی پیشنهاد دریافت کنید که حتماً ازنظر املاء نادرست هستند، اما در این صورت ممکن است پیشنهادهای بسیاری که در بهبود متن شما موثر است را از دست بدهید.
در بخش پردازش، دستور «نشانه‌گذاری» نیز وجود دارد. نکته‌ای که بیان شد، شامل این دستور هم می شود؛ یعنی، هنگام پردازش نشانه‌هایی مانند نقطه، ویرگول، علامت سؤال، گیومه و مانند این‌ها، لزوماً همهٔ مواردی که پیشنهاد می شوند، مناسب نیستند و شما باید، بنا به ساختار متن، درستی یا نادرستی‌شان را تشخیص دهید.
۲. تبدیل
تبدیل اعداد: نگارش حروفی یا عددی و همچنین اعداد فارسی و انگلیسی را به همدیگر تبدیل می‌کند.
تبدیل تاریخ: تاریخ شمسی، قمری و میلادی را به همدیگر تبدیل می‌کند.
نکته: با اجرای این دستورها پنجره ای به نام تبدیل برای شما باز می شود.در این پنجره تغییرات با گزینش شما در متن اعمال می شود.
۳. تنظیمات
در این قسمت می توانید گزینه های مختلفی مانند «ویراستاری»، «پیش‌پردازشِ دستورخط» و «پیش‌پردازشِ نویسه‌ها» را مشاهده کنید .این امکان برای شما وجود دارد که هر کدام از این گزینه ها را فعال و یا غیر فعال کنید. همچنین، با نگه‌داشتن نشانگر روی هرکدام از گزینه‌ها، توضیحات مختصر و کوتاهی درباره آن قسمت مشاهده می شود.
سایر گزینه هایی که در بخش تنظیمات مشاهده می شود:
«عدم‌پردازش»:در این بخش قلم و یا قالب قسمتهایی از متن که نمی خواهید تغییراتی در آنها ایجاد شود قابل انتخاب است.
«تکمیل خودکار واژه»: در زمان فعال بودن این گزینه، در هنگام نوشتن، ویراستیار واژه(های) احتمالی مناسب را به شما پیشنهاد می‌دهد.
«میان‌برها»: در این بخش می‌توانید میان‌برهای پیش‌فرض را ببینید یا آنها را تغییر دهید.
با توجه به اینکه افزونه ویراستیار به زبان فارسی می باشد، پس از مدت کوتاهی استفاده از این افزونه، می توانید به راحتی بر آن مسلط شده و اطلاعات نگارشی خود را افزایش دهید.
ویرایش متن به کمک ویراستیار بسیار ساده و دقیق است و این خود باعث ایجاد انگیزه بیشتر برای نوشتن می شود.
